Ekvayring nima va u qanday ishlaydi

Qonun barcha chakana savdo nuqtalarida xaridlarni karta orqali to‘lash mumkin bo‘lishini talab qiladi. Shuning uchun, agar do‘kon ochsangiz, ekvayringsiz ish qila olmaysiz. Bu xaridorlar terminal orqali karta bilan to‘laganda naqd pulsiz to‘lovlarni qabul qilish texnologiyasidir. Ekvayring jismoniy savdo nuqtalari va onlayn-do‘konlarda qo‘llaniladi. Oflayn va onlayn-biznes biznesi uchun qanday ekvayring tanlash, ekvayring bo‘yicha to‘lov qanday amalga oshirilishi va uni qanday ulashni ko‘rib chiqamiz.

Ekvayring turlari

Biznesda qanday ekvayringdan foydalanish — uning yo‘nalishi va ish joyiga bog‘liq.

Savdo ekvayringi jismoniy savdo nuqtalarida, masalan, do‘kon, dorixona, kafe, restoran, yoqilg‘i quyish shoxobchalarida kerak. To‘lovlarni qabul qilish uchun maxsus uskunalar — POS-terminal o‘rnatish, uni kassa va internetga ulash kerak. POS-terminallar turli xil bo‘ladi: xaridor xaridni to‘lash uchun yo kartani qurilmaga kiritadi, yoki kartani yoxud kontaktsiz to‘lov (NFC) funksiyasiga ega smartfonni o‘quvchi uskunaga yaqinlashtiradi.

Mobil ekvayring mobil biznesga, masalan, yetkazib beruvchi kuryer xizmatlariga mos keladi. Mobil terminal kassa ilovasi o‘rnatilgan smartfon yoki planshetga ulanadi. Aytaylik, odam uyga ovqat buyurtma qiladi. Kuryer buyurtmani yetkazib beradi, mijoz to‘lovni amalga oshirish uchun mPOS-terminaliga karta yoki smartfonni qo‘yadi.

Internet-ekvayring onlayn-do‘kon va marketpleyslarda foydalaniladi. Jismoniy terminalning roli sotuvchi saytidagi to‘lov dasturi tomonidan amalga oshiriladi, bu yerda xaridor to‘lov uchun karta rekvizitlarini kiritadi.

QR-ekvayring jismoniy va internet-biznes uchun mos keladi. Bu shunday ishlaydi: sotuvchi to‘lov ma'lumotlari bilan QR-kodini shakllantiradi, xaridor uni mobil ilova orqali tekshiradi va to‘laydi.

Ekvayring qanday ishlaydi

Jarayonda ishtirok etadi:

• sotuvchi va uning hisob raqamini ochgan bank-ekvayyeri;
• xaridor — UzCard, HUMO, Visa, Mastercard bank kartalari egasi va uning bu kartani chiqargan bank-emitenti.

Oflayn-do‘konda to‘lov qanday amalga oshiriladi:

1. Xaridor kassaga kelib, sotuvchiga karta yoki smartfon orqali to‘lashni xohlayotganini aytadi.
2. Sotuvchi terminalda xarid summasini kiritadi.
3. Xaridor karta yoki smartfonni terminal o‘qish moduliga qo‘yadi, ba'zida xavfsizlik uchun pin-kodni kiritadi.
4. Xaridorning to‘lov ma'lumotlari sotuvchining bankiga yuboriladi.
5. Sotuvchining banki ma'lumotni xaridorning bankiga uzatadi.
6. Xaridorning banki tekshiruvni amalga oshiradi: kartada xaridni to‘lash uchun yetarli pul borligi, hisob bloklanmaganligi yoki pin-kod noto‘g‘ri kiritilmaganligini. Agar hammasi joyida bo‘lsa, tranzaksiya tasdiqlanadi. Aksincha bo‘lsa, terminalda operatsiya rad etilganligi to‘g‘risida xabar ko‘rsatiladi.
7. Pul xaridorning hisobidan chiqariladi va sotuvchining bankiga kelib tushadi.
8. Terminal kvitansiya chiqarib beradi.
9. Sotuvchining banki xizmat uchun komissiya ushlab qolib, uning hisobiga mablag‘ kiritadi. Jarayon uch ish kunigacha davom etishi mumkin.

Internet-ekvayring xuddi shu printsip asosida ishlaydi, faqat terminalsiz. Do‘kon sayti "Sotib olish" tugmachasini bosish orqali mijozni to‘lov sahifasiga yo‘naltiradi. Karta rekvizitlarini kiritgandan so‘ng, ma'lumotlar bank-ekvayyerga yuboriladi. Keyingi bosqichlarda jarayon oflayn-to‘lovda bo‘lgani kabi amalga oshiriladi. Xaridor elektron xabar yoki SMS orqali elektron kvitansiyani oladi.

Ekvayring qancha turadi

Narx ikki tarkibdan iborat bo‘lishi mumkin: tarif bo‘yicha oylik belgilangan to‘lov va aylanmadan olinadigan komissiya. Bundan tashqari, POS-terminallar ijarasi, ularga texnik xizmat ko‘rsatish va ta'mirlash, agar bu bank tomonidan ko‘zda tutilgan bo‘lsa. Biroq shaxsiy qurilma sotib olish va ijarani to‘lamaslik mumkin.

Masalan, Uzum Bankda aylanmadan belgilangan komissiya — 2 foizni tashkil etadi, tarif bo‘yicha boshqa to‘lov yo‘q. Aytaylik, mijozlar karta orqali 100 ming so‘m to‘ladi, sotuvchining hisob raqamiga 100 000 x 2% = 98 ming tushadi.

Bank-ekvayyer aylanmadan komissiyaga nafaqat shaxsiy foydasini qo‘yadi. Ushbu pullarning bir qismini u emitent bank va to‘lov tizimlariga beradi. Ularning stavkalari qanchalik yuqori bo‘lsa, ekvayring uchun to‘lov shunchalik yuqori bo‘ladi. Uzcard va HUMO kartalari bo‘yicha to‘lovlarni qabul qilish uchun banklar odatda Visa va Mastercard xalqaro tizim kartalari bo‘yicha tranzaksiyalarga qaraganda kamroq oladilar.

Ekvayring nafaqat bank orqali, balki maxsus agregatorlar orqali ham ulanishi mumkin, lekin faqat internet-biznes uchun. Xizmat internet-ekvayring bilan kabi bir xil ishlaydi: mijoz agregator saytiga yoki internat-do‘konning alohida sahifasiga o‘tadi, shaklni to‘ldiradi, shundan so‘ng to‘lov ma'lumotlari qayta ishlanadi. Savdo va mobil ekvayring xizmatlarini agregatorlar bilan almashtirish mumkin emas.

Ekvayring tizimining ijobiy va salbiy tomonlari

Naqd pulsiz to‘lovlarni qabul qilish biznesga ko‘plab afzalliklarni beradi.

Savdolar o‘sadi. Xaridor naqd pul yoki karta orqali to‘lov o‘rtasida tanlov qila olsa, u sotuvchiga sodiqroq bo‘ladi. Shuningdek, naqd pulsiz xaridlar uchun banklar ko‘pincha keshbek beradi, masalan, Uzum Bank 20% gacha qaytaradi.

Kassadagi navbatlar kamayadi. Naqd pulsiz to‘lovlarni qabul qilish naqd pulni qayta hisoblash va qaytimlarni berishdan ko‘ra tezroq. Kassir ko‘proq xaridorlarga xizmat ko‘rsatishga muvaffaq bo‘ladi, navbatlar bo‘lmaydi, xaridorlar qulay do‘konga ko‘proq tashrif buyuradi.

Inkassatsiya xarajatlari kamayadi. Kassada naqd pul qancha kam bo‘lsa, ularni tashish va saqlash uchun shuncha kam pul to‘lash kerak bo‘ladi.

Xavfsizlik oshadi. Naqd pulsiz to‘lov firibgarlik xavfini deyarli yo‘q qiladi: virtual pullarni, kupyuralardan farqli olaroq, soxtalashtirib bo‘lmaydi. Kassadan naqd pul o‘g‘irlanishi mumkin, ammo naqd pullarsiz bu sodir bo‘lmaydi. Xaridorlar qo‘rqishiga ham o‘rin yo‘q: karta ma'lumotlari ishonchli shifrlangan. Qo‘shimcha himoya PIN-kodni kiritish yoki sotib olishni SMS-tasdiqlash orqali ta'minlanadi.

Savdolar geografiyasi kengayadi. Internet-ekvayring tufayli butun mamlakat bo‘ylab va hatto chet eldagi mijozlardan to‘lovlarni qabul qilish mumkin, agar bank Visa va Mastercard xalqaro to‘lov tizimlari kartalariga xizmat ko‘rsatsa.

Ammo ekvaringda ham o‘zining kamchiliklari bor.

Xizmat uchun bankka komissiya to‘lash kerak. Uning qiymati ekvayring turi va moliyaviy tashkilot siyosatiga bog‘liq.

Pullar darhol hisob raqamiga tushmaydi. Odatda muddat uch ish kunidan oshmaydi.

Barqaror internet kerak. Ekvayring internetsiz ishlamaydi. Ulanish bilan bog‘liq muammolar bo‘lsa, to‘lov karta orqali o‘tmaydi.

Bank-ekvayyerni qanday tanlash kerak

Moliyaviy tashkilotni tanlashga mas'uliyat bilan yondashish kerak: xizmat ko‘rsatish narxi va qulayligi bunga bog‘liq.

Nimaga e'tibor berish kerak:

• Xizmatlar narxi. Bepul xizmat har doim ham foyda degani emas: tovar ayirboshlash bo‘yicha komissiya boshqa joylarga qaraganda yuqori bo‘lishi mumkin. Shaxsiy narxlash shartlari mavjudligini bilib oling va sizga mos keladiganlarni tanlang;
• To‘lov tizimlari. Bank qaysi biri bilan ishlashini aniqlang, masalan, UzCard, HUMO, Visa va Mastercard;
• Operatsiyalar tezligi. Bank to‘lovni qanchalik tez qayta ishlasa, pulllardan shunchalik tezroq foydalanishingiz mumkin;
• Xizmat darajasi. Agar texnik nosozlik yuzaga kelsa, muammoni iloji boricha tezroq hal qilish muhimdir.

Xizmatni qanday ulash mumkin

Bankdan savdo va internet-ekvayringdan foydalanish uchun hisob raqamiga ega bo‘lish kerak.

Agar bankda hisob raqami bo‘lsa. Mavjud hisob raqamida ekvayringni rasmiylashtirish uchun ariza to‘ldirish va shartnoma imzolash zarur.

Agar hisob raqami bo‘lmasa, avval uni ochish, keyin esa ekvayring shartnomasini tuzish kerak bo‘ladi.

Agar internet-ekvayringni agregator yordamida ulashga qaror qilgan bo‘lsangiz, to‘lov xizmati saytida ro‘yxatdan o‘tish va shartnomani imzolashingiz kerak. Shundan so‘ng shaxsiy kabinetga kirish huquqini olasiz, unda onlayn-do‘kon manzili va to‘lovlarni qabul qilish rekvizitlarini ko‘rsatishingiz kerak.

Ekvayring va kassa

Karta orqali to‘lovdan so‘ng, xaridor kvitansiyani qog‘oz yoki elektron shaklda oladi. Shu sababli, ekvayring bilan kassa kerak emas degan fikr paydo bo‘lishi mumkin. Ammo, aslida, ekvayring xaridorlarga karta bilan to‘lashga imkon beradi, ammo kassa o‘rnida bo‘lmaydi.

Terminal kvitansiyasi kassa chekiga teng bo‘lmaydi. Undan farqli o‘laroq, u soliq uchun ma'lumotlarni o‘z ichiga olmaydi, tadbirkorlar esa kiruvchi to‘lovlar to‘g‘risidagi ma'lumotlarni saqlashi va soliq idorasiga topshirishi shart. Aynan shuning uchun fiskal modulli kassa kerak. U avtomatik ravishda har bir tushgan to‘lov uchun soliq ma'lumotlarini uzatadi.

Ekvayring haqida asosiysi

• Ekvayring — bu naqd pulsiz to‘lovlarni qabul qilish texnologiyasi. Ushbu xizmat banklar yoki to‘lov agregatorlari tomonidan taqdim etiladi. Ular texnologiyadan foydalanganlik uchun haq oladi.
• Xaridorlar terminal orqali karta bilan to‘lashlari uchun savdo yoki mobil ekvayring kerak. Saytda tovar va xizmatlar uchun to‘lovlarni amalga oshirish uchun internet-ekvayring ulanadi.
• Naqd pulsiz to‘lovlarni qabul qilish usuli orqali biznes sotuvlarni ko‘paytiradi, auditoriyani kengaytiradi va mijozlarga xizmat ko‘rsatish vaqtini tejaydi. Agar xaridlarni qanday to‘lashni tanlash imkoniyati mavjud bo‘lsa, mijozlar do‘konga sodiq qoladi.
• Terminal cheki kassa chekini almashtirmaydi: xaridorlarga ikkalasini ham berish kerak. Shuning uchun do‘konda ham kassa, ham ekvayring bo‘lishi kerak.