Avtomobilni sotib olishdan oldin uning yuridik jihatdan tozaligini qanday tekshirish mumkin?

Ishlatilgan mashinani sotib olayotganda siz nafaqat uning texnik holatini, balki qonuniy tozaligini ham tekshirishingiz kerak. Bu sizni uni ro'yxatdan o'tkazish va ishlatish bilan bog'liq ko'plab muammolardan xalos qiladi. Qanday harakat qilishni batafsil tushuntiramiz.

Ko'pincha vijdonsiz sotuvchilar mashinaning garovga qo'yilganligini yoki u bilan har qanday bitim davlat organlaridan biri tomonidan taqiqlanganligini yashirishadi. Ba'zan ular mashinada dvigatelni o'zgartiradilar, ammo bu faktni hujjatlashtirmaydilar — shunda ro'yxatdan o'tishda muammolar paydo bo'lishi mumkin. Ochiq firibgarlik — bu o'g'irlangan mashinani boshqa, bir xil model va rangdagi hujjatlarda sotish. Farqni vizual ravishda sezish har doim ham oson emas.

Qanday qilib insofsiz sotuvchilarning hiyla-nayranglariga tushib qolmaslik va mashina sotib olayotganda asosiy huquqiy jihatlarni tekshirish kerakligini aytamiz.

Avtomobil tarixini tekshirish

Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali (YIDXP) saytida «Avtomobil tarixi haqida ma'lumotnoma» xizmati mavjud.

Ushbu ma'lumotnomaga O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi, shuningdek adliya, moliya, transport va bojxona qo'mitasi ma'lumotlari kiritiladi.

Avtomobil tarixi haqida ma'lumotnomada qanday ma'lumot bo'ladi

Ma'lumotnomada quyidagilar bo'ladi:

• Davlat raqami, ro'yxatdan o'tgan sana, model, rang, ishlab chiqarilgan yil, korpus/shassi raqami, yuksiz og'irlik, dvigatel raqami va quvvati, yoqilg'i turi, o'rindiqlar soni, bosib o'tgan masofa (bu tekshirish va ma'lumotlarni olish sanasi bilan ko'rsatiladi). Ushbu ma'lumotlarning barchasini sotib olishdan oldin avtomobilni fizik tekshiruvdan o'tkazishda tekshirish yaxshiroqdir.
• Fuqarolik-huquqiy shartnomani tuzish to'g'risidagi ma'lumot (agar shunaqasi bo'lgan bo'lsa). Masalan, oldi-sotdi shartnomasi, ishonchnoma, sovg'a yoki meros shartnomasi. Sizga shartnoma tuzilgan sana va uning holati (faol yoki yaroqsiz) ko'rsatiladi, ammo shaxsiy ma'lumotlar ko'rsatimasdan.
• Sodir etilgan baxtsiz hodisalar va boshqa huquqbuzarliklar to'g'risidagi ma'lumotlar (agar ular bo'lgan bo'lsa) fotosuratlar, voqea sanalari va joylari va baxtsiz hodisalarni ro'yxatga olish organlarining ma'lumotlari bilan.
• Ushbu transport vositasidan foydalanish taqiqlanganligi to'g'risida ma'lumot. Agar u bo'lsa, uni kim, qachon va nima uchun bergan.
• Avtomobil garovga qo'yilganligi, shuningdek yo'lovchilarni tashish uchun davlat raqami olinganligi (yoki olinmaganligi) to'g'risidagi ma'lumotlar va bojxona rasmiylashtiruvidan o'tgan sana to'g'risidagi ma'lumotlar (agar bo'lgan bo'lsa).

Avtomobil haqida ma'lumotnoma egasining shaxsiy ma'lumotlarini ko'rsatmasdan taqdim etiladi, faqat transport vositasi egasining o'zi so'rov yuborgan hollar bundan mustasno. Bunday sertifikatlar O'zbekistonda ro'yxatdan o'tgan barcha transport vositalari uchun mavjud bo'lib, harbiy tuzilmalar, davlat xavfsizlik organlari va huquqni muhofaza qilish organlariga tegishli avtomobillar bundan mustasno.

Avtomobil tarixi haqida ma'lumotnomani qanday olish kerak

Bunday ma'lumotnomani olish mumkin:

• aholiga xizmat ko'rsatish markazlari orqali: buning uchun markazga kelish kerak, u yerda xodimning o'zi arizani to'ldiradi va uni vakolatli organga yuboradi. Javobni siz elektron pochta manziliga olasiz;
• YIDXP sayti orqali: придётся самостоятельно заполнить анкету, отправить её. Ответ также придёт на почту.

Anketada quyidagilarni ko'rsatish kerak bo'ladi: ariza beruvchining pasport ma'lumotlari, elektron pochta manzili va telefon raqami, transport vositasining davlat raqami, shuningdek ro'yxatdan o'tganlik to'g'risidagi guvohnomaning seriyasi va raqami (siz ularni sotuvchidan aniqlab olishingiz mumkin).

Agar ma'lumotnomani sayt yoki ilova orqali so'ralsa, pasport ma'lumotlarini to'ldirish kerak emas.

Avtomobil tarixi haqida ma'lumotnomani olish qancha turadi

Agar aholiga xizmat ko'rsatish markazi orqali murojaat qilinsa, sizdan BHMning (bazaviy hisoblash miqdorining) 10%, ya'ni 2023-yil oxiriga kelib 33 000 so'm olinadi.

Agar Yagona portal orqali ma 'lumotnoma olinsa, summa biroz kamroq bo'ladi: BHMning 9% yoki 29 700 so'm.

Bunday ma'lumotlar 09.03.2022-yildagi 106-sonli «"Avtomobil tarixi" ma'lumotlarini taqdim etish bo'yicha davlat xizmatlarini ko'rsatishning ma'muriy reglamentini tasdiqlash to'g'risida»gi qarorda ko'rsatilgan.

Avtomobilni taqiqini tekshirish

Avtomobil tarixi haqidagi xizmatdan tashqari, xuddi shu YIDXP veb-saytida «Avtotransport vositalarining taqiqini tekshirish» xizmatini olish mumkin.

Uning yordami bilan sud, Majburiy ijro byurosi, Ichki ishlar vazirligi, soliq inspeksiyasi va bojxona tomonidan avtomobilga qo'yilgan har qanday taqiq yoki cheklovlar mavjudligini tekshirish mumkin.

Ushbu ma'lumotnoma bepul, uni olish uchun ham ariza yaratish kerak.

Ushbu xizmat 22.08.2022-yildagi 468-sonli «Boshqa shaxsga o'tkazish taqiqlab yoki xatlab qo'yilgan mol-mulklar elektron ma'lumotlar bankini shakllantirish, yuritish va undan foydalanish to'g'risidagi nizomni tasdiqlash haqida»gi qarori asosida amalga oshiriladi.

Jami: avtomobilni qanday qilib to'g'ri tekshirish kerak

O'zingiz yoqtirgan namunaning qonuniy tozaligiga ishonch hosil qilish uchun quyidagilarni bajarish yaxshiroqdir:

• Avtomobil tarixi haqida ma'lumotnomani so'rang — YIDXP veb-sayti yoki xizmat ko'rsatish markazi orqali.
• Avtomobilga taqiqlar yoki cheklovlar qo'yilganligini tekshiring , — buni ham YIDXP veb-sayti orqali amalga oshirish mumkin.
• Avtomobilni shaxsan tekshirganda, barcha ma'lumotlarni sertifikat bilan solishtiring: davlat raqamlari, korpus va dvigatel raqamlari, rangi.
• Agar hech qanday cheklovlar bo'lmasa va barcha ma'lumotlar bir xil bo'lsa, mashinani sotib olish mumkin.