Chet elga pul o‘tkazmalari: pul yuborish qoidalari va xavfsiz usullari

Ishonchli va xavfsiz ravishda chet elga pul o‘tkazish uchun qanday imkoniyatlar mavjudligi haqida ma’lumot beramiz

Hayotda chet elga pul yuborishingiz kerak bo‘lgan ko‘plab holatlar bo‘lishi mumkin. Eng keng tarqalgan variant — mablag‘lar boshqa mamlakatda yashaydigan, ishlaydigan yoki u yerga ta'tilga ketgan qarindoshlar yoki do‘stlarga kerak bo‘lishi mumkin. Yana davolanish yoki chet elda o‘qish uchun pul to‘lash kerak bo‘lishi mumkin. Buni qanday bajarish mumkinligini va nimaga e'tibor berish kerakligi haqida gaplashamiz.

Chet elga pul o‘tkazishning asosiy usullari

Chet elga pul o‘tkazishning uchta asosiy usuli mavjud:

• bank orqali;
• elektron to‘lov tashkiloti (elektron hamyon) yordamida;
• bunday o‘tkazmalarga ixtisoslashgan maxsus xizmat orqali.

Operasiyani onlayn, saytda yoki bank, tizim yoki xizmatning mobil ilovasida yoki oflayn rejimda amalga oshirish mumkin. Ohirgi holatda, bankka yoki mijozlarga xizmat ko‘rsatish punktiga borish kerak bo‘ladi.

Xalqaro bank o‘tkazmalari

Ularni siz mijozi bo‘lgan bankingiz ilovasida yoki saytida amalga oshirishingiz mumkin. Masalan, Uzumbank ilovasining identifikatsiyadan o‘tgan foydalanuvchilari VisaDirect va Moneysend xizmatlari orqali boshqa mamlakatlarga xalqaro pul o‘tkazmalarini, shuningdek, Rossiyadan o‘zbekistonga va ortga Uzcard yoki Humo kartalariga pul o‘tkazmalarini yuborishlari mumkin.

Afzalliklar: bu oddiy, ishonchli va xavfsiz usul, yetarlicha katta miqdorda pul o‘tkazishingiz mumkin.

Kamchiliklari: agar onlayn pul o‘tkazish imkoni bo‘lmasa, bank filialiga borish kerak bo‘ladi. Bunday holda naqd pulsiz variantni tanlash mumkin, unda pul bir hisobdan boshqasiga o‘tkaziladi, yoki kassaga naqd pul kiritiladi. Oflayn pul o‘tkazish uchun ko‘pgina hujjatlarni to‘ldirish kerak bo‘ladi, chunki nafaqat karta raqami, balki qabul qiluvchining boshqa hisob ma'lumotlari ham kerak bo‘ladi. Bank oflayn naqd pul o‘tkazmalari uchun oladigan foizlar odatda ko‘proq bo‘ladi.

Elekron hamyonlar yordamida xalqaro o‘tkazmalar

o‘tkazish uchun to‘lov tashkilotining saytida ro‘yxatdan o‘tish va shaxsiy hisob qaydnomasini yaratish orqali elektron hamyonni ochishingiz kerak. Va unga bank kartasidan pul o‘tkazish lozim. Yoki bunday tashkilotning dasturini yuklab olishingiz va unga bank kartangizni ulashingiz kerak. Ba'zi hollarda, operatorlarning ofislarida yoki terminallarida hamyonni naqd pul bilan to‘ldirish mumkin. Keyin esa pulni oluvchiga onlayn yuborish qoladi.

o‘zbekistonda xalqaro to‘lov tashkilotlari (masalan, WebMoney, Payment, Western Union), shuningdek milliy to‘lov tashkilotlari mavjud. Ular orasida Click, Pay Me, Oson hamyoni, A-Rau va boshqalar bor. Ularning to‘liq ro‘yxatini Markaziy bank saytida topish mumkin.

Afzalliklari: qulay, hech qayerga borishingiz shart emas, o‘tkazma uchun komissiya miqdori juda past. Pulni elektron hamyon yoki kartaga yuborishingiz mumkin. Ba'zi hollarda, oluvchi pul o‘tkazmasini naqd pulda olishi mumkin (tizim qoidalariga qarab).

Kamchiliklari: elektron hamyonlarda mablag‘ va pul o‘tkazmalarini saqlash limitidagi cheklovlar (ular haqida keyinroq gaplashamiz).

Maxsus xizmatlar orqali xalqaro pul o‘tkazmalari

Ushbu vaziyatda, pulni chet elga bunday xizmatning xizmat ko‘rsatish punkti orqali yuborish mumkin— va qabul qiluvchi uni boshqa mamlakatda berish punktida oladi. Shuningdek, kartaga yoki elektron hamyonga  pul o‘tkazish imkoniyatlari mavjud.

Xizmat ko‘rsatish punktlari banklarda, pochta bo‘limlarida, do‘konlarda, ayirboshlash shoxobchalarida joylashgan bo‘lishi mumkin. Ba'zi xizmatlar kartani ro‘yxatdan o‘tkazgandan va bog‘lab qo‘ygandan so‘ng saytda onlayn ravishda pul o‘tkazmasini amalga oshirish imkoniyatiga ega (chunki shartlar o‘zgarishi mumkin, bu pul o‘tkazmasini yuborishdan oldin aniqlanishi kerak).

O‘zbekistondagi eng mashhur tizimlardan:

• Money Gram
• Ria Money Transfer
• Contact
• Золотая корона
• Asia Express.

Shuningdek, Western Union hamkor banklarida xizmat ko‘rsatish punktlari mavjud, xususan, UzumBank ham u bilan ishlaydi. Bunday punktlarni tizim saytlarida topishingiz mumkin va oflayn rejimda ularni korporativ logotip orqali osongina tanib olish mumkin.

Afzalliklari: tez, oson, o‘tkazma uchun juda past komissiya to‘lovlari, naqd pul ham o‘tkazish mumkin.

Kamchiliklari: ko‘p hollarda xizmat ko‘rsatish punktiga borish kerak bo‘ladi. Ko‘pgina xalqaro to‘lov tashkilotlari to‘lovlarni faqat dollar va yevroda qabul qilishadi. Tashkilotlar hamkorlik qiladigan mamlakatlar ro‘yxati ularning ish sharoitlariga bog‘liq va o‘zgarishi mumkin — ma'lumotni  o‘tkazishdan oldin aniqlashtirish kerak.

Chet elga pul o‘tkazishning huquqiy jihatlari

Chet elga pul o‘tkazish bir qator qonuniy cheklovlarga ega. Ularni yodda tutish muhimdir.

o‘tkazmalar miqdori va chastotasi bo‘yicha cheklovlar

Markaziy bank tomonidan belgilangan kunlik pul o‘tkazmalarining maksimal miqdori:

• O‘zbekiston fuqarolari uchun — 100 mln so‘mgacha yoki uning boshqa valyutadagi ekvivalenti;
• fuqaroligi bo‘lmaganlar 70 million so‘mgacha yoki uning ekvivalentini boshqa valyutada pul mablag‘lari manbai (faqat oflayn) haqida ma'lumot bermasdan yuborishlari mumkin.

Shuningdek, banklar va xizmatlar qo‘shimcha cheklovlarni o‘rnatishi mumkin, masalan, kuniga yoki oyiga o‘tkazmalar miqdori va soni.

Identifikatsiya qilinmagan elektron hamyonlarning egalari (ya'ni pasport ko‘rsatmasdan ochilgan) BHMning 5 barobaridan ortiq summani saqlay olmaydilar (bazaviy hisoblash miqdori, 2023-yilning dekabr oyidan boshlab 1 BHM =  340 000 so‘m). Va ular uchun bitta o‘tkazmaning maksimal miqdori 1 BHMni tashkil etadi. Pasport ma'lumotlarini tasdiqlaganingizdan so‘ng, identifikatsiyalangan hamyonni ochishingiz mumkin. Shu tariqa operatsiyalar uchun Markaziy bankning chegarasi 100 BHMgacha oshiriladi. Ammo servislar qo‘shimcha cheklovlarni ham o‘rnatishi mumkin.

Kerakli hujjatlar

Bankda yoki to‘lov tashkilotining ofisida pul o‘tkazish uchun sizga shaxsni tasdiqlovchi hujjat kerak bo‘ladi. Shuningdek,  qabul qiluvchining kerakli ma'lumotlarini taqdim etishingiz kerak: uning familiyasi, ismi va otasining ismi (agar mavjud bo‘lsa), mamlakat, shahar. Kartaga o‘tkazish uchun karta raqami va (yoki) hisob raqami kerak bo‘ladi. Qabul qiluvchining telefon raqami talab qilinishi mumkin. Hujjatlarning batafsil ro‘yxatini bank yoki xizmat ko‘rsatish idorasida topish kerak yoki kerakli ma'lumotlarni ularning saytida topishingiz mumkin.

Soliq qonunchiligiga rioya qilish

Jismoniy shaxslar o‘rtasidagi pul o‘tkazmalari (p2p) soliqqa tortilmaydi. Shu bilan birga, juda katta miqdordagi mablag‘ yoki chet elga tez-tez o‘tkazmalar soliq organlarining e'tiborini jalb qilishi mumkin. Va ular pulning kelib chiqishi qonuniyligini tasdiqlovchi hujjatlarni talab qiladilar.

2023 yil aprel oyida Markaziy bank shubhali operatsiyalar ro‘yxatini kengaytirdi. Xususan, ularga quyidagilar kiritildi:

• 30 kun ichida mobil ilova orqali kartadan boshqa kartaga yoki 500 BHM va undan ortiq miqdorda elektron hamyonga pul o‘tkazish;
• mobil ilova orqali pulni besh yoki undan ortiq bank kartalari yoki elektron hamyonlardan bitta xorijiy elektron hamyonga yoki bitta hamyon (karta)dan besh yoki undan ortiq xorijiy bank kartalari yoki elektron hamyonlarga 30 kun ichida o‘tkazish.

o‘tkazmalar uchun olinishi mumkin bo‘lgan komissiyalar

Ular odatda o‘tkazma summasining 0,5 %ni tashkil qiladi yoki belgilangan bo‘lishi mumkin: odatda $1-$15 darajasida, lekin, masalan, Swift'da komissiya ancha katta — 450 000 so‘m.

Komissiya miqdori tanlangan usulga va pul yuboriladigan mamlakatga bog‘liq — shartlarni bank yoki xizmatning saytida yoki ularning filialida bilib olishingiz mumkin. Ko‘pgina tashkilotlar va xizmatlarning saytlarida komissiyani ko‘rsatadigan kalkulyator mavjud.

Ko‘pincha xalqaro pul o‘tkazmalari  bank orqali hisobdan hisobga o‘tkazishda qimmatga tushadi. o‘tkazish tizimining komissiyasidan tashqari, jo‘natuvchi va qabul qiluvchi bankning komissiyalari ham qo‘shilishi mumkinligini yodda tutish kerak.

Eng arzoni, odatda, elektron hamyon orqali pul yuborishdir. Maxsus xizmatlar orqali pul o‘tkazmalari ham qimmatga tushishi mumkin, ammo ba'zida arzonroq bo‘ladi (qabul qiluvchining joylashgan mamlakatiga qarab).

Elektron hamyondan elektron hamyonga o‘tkazishda odatda komissiya yo‘q, lekin u hamyondan kartaga yoki hisob raqamiga o‘tkazilganda paydo bo‘lishi mumkin.

Xulosa: chet elga pul o‘tkazish uchun to‘g‘ri variantni qanday tanlash mumkin

1. o‘tkazmoqchi bo‘lgan miqdoringiz to‘g‘risida qaror qabul qiling — bu qaysi variant to‘g‘ri kelishini aniqlaydi, komissiyalar nuqtai nazaridan osonroq va arzonroq bo‘ladi.
2. Tegishli usulni tanlang. Onlayn yoki xizmat ko‘rsatish punktida (bankda) naqd pul o‘tkazish sizga qanchalik qulayroq ekanligini ko‘rib chiqing.
3. Tanlangan usul bilan kerakli mamlakatga pul yuborish mumkinmi yoki yo‘qligini aniqlang.
4. Qabul qiluvchi pulni qanday olishini bilib oling: naqd pul, kartaga yoki elektron hamyonga o‘tkazish. Agar naqd pul bo‘lsa, uning yashash joyida xizmat ko‘rsatish punktlari yetarli bo‘lishi muhimdir.
5. Cheklovlardan xabardor bo‘ling, ayniqsa elektron hamyondan foydalanmoqchi bo‘lsangiz.
6. Komissiyalarni oldindan bilib oling. Ularni boshqa xizmatlarning komissiyalari bilan taqqoslang — ehtimol ular kamroq bo‘lar.
7. o‘tkazma qonuniy va xavfsiz bo‘lishi kerakligini unutmang. Nimani tekshirish kerakligi haqida biz maqolamizda gaplashdik