Mikroqarzlar: kichik kredit jiddiy muammoga aylanmasligi uchun nimalarni bilish kerak

Zudlik bilan pul kerak bo'lsa, nimani e'tiborga olish kerakligini va duch kelgan mikrokredit tashkilotiga murojaat qilish qanchalik xavfli bo'lishi mumkinligini haqida ma’lumot beramiz

Har bir inson zudlik bilan pul kerak bo‘lib qolgan vaziyatga tushishi mumkin. Masalan, mashina buzilishi, davolanish uchun pul to'lash va hokazo. Bunday hollarda mikroqarz yordam berishi mumkin. Qonun bilan bog'liq muammolarga duch kelmaslik va firibgarlarning qurboniga aylanmaslik uchun uni tasdiqlangan tashkilotdan olish muhimdir. Aks holda, hatto kichik kredit ham katta muammolarga olib kelishi mumkin.

Otabek mikrokqarz olishni xohladi

Otabek kutilmagan muammoga duch keldi — mashinasi buzildi, ammo ta'mirlash uchun pul yo'q. Oylik maosh tez orada bo'lmaydi, do'stlardan qarz ololmaydi, bankdan yana bir kredit olish esa imkoniyatsizdek tuyuladi — uning allaqachon bitta krediti bor va tug'ruq ta'tilidagi rafiqasiga yana birini rasmiylashtirishlari dargumon. To'satdan u internetda ko'rgan "tezkor mikrokreditlar" reklamasini esladi: ular tezda rasmiylashtirishni va bir soat ichida pul berishni va'da qilishgandi. Otabek ko'proq ma'lumot olishga qaror qildi, ammo e'londa hech qanday aloqa ma'lumotlarini topmadi. So'rov qoldirib, qo'ng'iroqni kutdi, qo'ng'iroq paytida unga manzil aytildi va istasa hoziroq kelishni taklif qilishdi.

Mikromoliya tashkiloti yaqin atrofdagi ofisni ijaraga olgan. Ular darhol pulni o'tkazishga rozi bo'lishdi. Ammo ular kredit har doim belgilangan miqdorda — 50 million so'm miqdorida berilishi haqida ogohlantirdilar. Menejer bu faqat maksimal limit ekanligiga ishontirdi va foizlar faqat Otabek sarflashni rejalashtirgan miqdor uchun olinishini aytdi. Shuningdek, garov ham talab qilinardi, masalan, mashina. Shuningdek, arizani ko'rib chiqish uchun to'lovni to'lash kerak — kredit miqdoriga qarab 100 ming so'mdan boshlab. Menejer hamma narsani juda tez aytib berdi va diqqatni jamlash qiyin bo'ldi. Oxir-oqibat, Otabek o'ylab ko'rishi kerakligini aytdi. Menejer bunga salbiy munosabatda bo'lib, qulay shartlar va past foizlar faqat bugungi kunda amal qilishini tushuntira boshladi. Biroq, Otabek rafiqasining uzoq qarindoshi advokat ekanligini eslab, o'ylashga ko‘rishga va maslahat olishga qaror qildi.

U bilan muloqot qilgandan so'ng, Otabek sababsiz shubha qilmayotganini tushundi: shartnoma tuzgandan so'ng, u talonchilik foiziga tushib qolishi va hatto mashinasini yo'qotishi ham mumkin edi. Sizga nima bo'lganini va nima uchun Otabek mikromoliya tashkiloti niqobi ostida ishlaydigan firibgarlarning qurboni bo‘lishiga sal qolganini aytib beramiz.

Mikroqarz nima

Bu odatda banklar yoki mikromoliya tashkilotlari tomonidan qisqa muddatga beriladigan kichik kreditdir. Shuningdek, bir yilgacha bo'lgan qisqa muddatli mikrokreditlarni lombardlarga — shaxsiy iste'mol uchun foydalaniladigan ko'char mulk (buyumlar) garovi ostida berishga ruxsat beriladi. Mikrokreditni naqd pulda yoki bank kartasiga olish mumkin.

Mikroqarzni qanday shartlarda olish mumkin

Shartlar qarz oluvchining miqdori va moliyaviy holatiga bog'liq. Ba'zi hollarda mikroqarzni ta'minlash talab qilinishi mumkin — bu, masalan, Otabekda bo'lgani kabi, mashina yoki boshqa mulk bo'lishi mumkin. Yoki doimiy ish joyi va daromadi bo'lgan odamning kafolati. Yaxshi kredit tarixi bilan sug'urta polisini ta'minlash uchun garovsiz yoki kafolatsiz oz miqdordagi mikrokredit olish mumkin. Majburiy hujjatlardan pasport yoki ID karta kerak bo'ladi, shuningdek 12 oylik daromad to'g'risidagi ma'lumotnoma talab qilinishi mumkin.

Mikroqarzlar bo'yicha foizlar qanday

Ular miqdorga, mikroqarz berilgan muddatga va boshqa omillarga bog'liq. Mikromoliya tashkilotlarida qisqa muddatli kreditlar uchun foizlar odatda banklarga qaraganda yuqori. O'rtacha, 35% dan.

Mikromoliya tashkiloti niqobi ostida ishlaydigan firibgarlarning qo'liga qanday qilib tushib qolmaslik mumkin

Mikrokreditlar berish qoidalari "Bank bo'lmagan kredit tashkilotlari va mikromoliya faoliyati to'g'risida" qonun bilan tartibga solinadi . Qonuniy ravishda ishlaydigan mikromoliya tashkiloti unga rioya qiladi, aks holda u litsenziyasini yo'qotadi. Rafiqasining qarindoshi Otabekka e'tibor berish kerak bo'lgan asosiy jihatlar haqida gapirib berdi. U birinchi navbatda mikromoliya tashkiloti Markaziy bank saytidagi ro'yxatda mavjudligini tekshirishni maslahat berdi. Bu uning qonuniyligiga ishonch hosil qilishning eng oson usuli. Regulyator saytida shunga o'xshash lombardlar ro'yxatni topishingiz mumkin.

Shuningdek, firibgarlar bir qator belgilar orqali aniqlanishi mumkin.

Litsenziya va STIR

Ular birinchi navbatda tekshirilishi kerak. Qonuniy mikromoliya tashkiloti Markaziy bank litsenziyasiga ega bo'lishi kerak — uning raqamini ro'yxatdan tegishli tashkilotni topib, regulyatorning saytida ham tekshirish mumkin. Shuningdek, u yerda STIRni topishingiz va uni tekshirishingiz mumkin.

Rekvizitlar va nomlar

Qonunga ko'ra, mikromoliya tashkiloti va lombard nomi uning tashkiliy-huquqiy shaklini ko'rsatishi kerak (masalan, MCHJ — mas'uliyati cheklangan jamiyat va boshqalar), shuningdek "mikromoliya tashkiloti" yoki "lombard" so'zlari yoki so'z birikmasi, mikromoliya tashkilotining qisqartirilgan nomi "MMT" qisqartmasi bo'lishi kerak. Agar bunday tashkilotning sayti bo'lsa, unda uning to'liq nomi, yuridik manzili, qayta aloqa shakli, bog'lanishingiz mumkin bo'lgan telefon raqami ham bo'lishi kerak. Otabek operator u bilan bog'lanishini kutgan bosqichda ham ehtiyot bo'lishi kerak edi — axir saytda telefon raqami yo'q edi.

Shartnoma

Tashkilotning barcha rekvizitlari va manzili shartnomada ko'rsatilishi va Markaziy bank reestrida ko'rsatilganlarga mos kelishi kerak. Shu jumladan, tashkilotning nomi va u haqidagi boshqa ma'lumotlar ham. Shuningdek, u mikrokredit shartlarini aniq ko'rsatishi kerak, shu jumladan:

qarz miqdori;
yillik foiz stavkasi, agar o'zgaruvchan stavka qo'llanilsa — uni aniqlash tartibi;
shartnoma va mikrokreditni qaytarish muddati;
to'lovlar soni, hajmi va chastotasi (muddati), mikrokreditni qisman muddatidan oldin to'lash bilan ularni o'zgartirish tartibi;
agar mikrokredit (garov) ta'minoti mavjud bo'lsa, unda shartnomada uning turi va bunday ta'minotga qo'yiladigan talablar ko'rsatilishi kerak;
tashkilot va qarz oluvchining shartnomada nazarda tutilgan shartlarni bajarmaganligi yoki lozim darajada bajarmaganligi uchun javobgarligi;
jarima miqdori yoki ularni aniqlash tartibi.

Agar biror narsa aniq bo'lmasa — menejer hamma narsani batafsil tushuntirib berishi va qaror qabul qilishga shoshiltirmasligi kerak. Noqonuniy mikro

moliya tashkilotlarida, aksincha, ular mijozlarni shoshiltiradilar, shartlarni chalkash tarzda tushuntiradilar, Otabek misolida bo'lgani kabi savollarga to'g'ridan-to'g'ri javob berishdan qochadilar. Uyda, shartnomani sinchkovlik bilan o'rganib chiqib, menejer uni aldaganligini aniqladi. Shartnomada kredit summasi 50 mln so'mni tashkil etishi va foizlar aynan shu summadan olinishi ko'rsatilgan.

Qarz sifatida beriladigan valyuta

Mikromoliya tashkilotlari jismoniy shaxslarga dollar yoki yevroda qarz berish huquqiga ega emasligini yodda tuting — u faqat milliy valyutada berilishi mumkin.

Qarz limiti

Mikromoliya tashkilotlariga berishga ruxsat berilgan jismoniy shaxslar uchun kreditlarning maksimal limiti 50 mln so'mni tashkil etadi. Tadbirkor sifatida ro'yxatdan o'tkazilgan, shuningdek o'zini o'zi ish bilan band qilgan yuridik shaxslar va fuqarolarga mikrokredit miqdori 300 mln so'mgacha bo'lishi mumkin. Qo'shimcha shart — shartnomada nazarda tutilgan hollarda uni muayyan maqsadlar uchun ishlatish.

Garov shartlari, agar mavjud bo'lsa

Mikromoliya tashkilotlariga bir yilgacha muddatga mikrokreditlar berish uchun jismoniy shaxslardan uy-joy ko'chmas mulkini garov sifatida qabul qilish taqiqlanadi (agar bunday kredit bankdan olingan bo'lsa, unda ko'chmas mulk uning garovi sifatida ishlatilishi mumkin).

Juda yuqori foizlar

Markaziy bank tomonidan belgilanganidek, shartnomaga muvofiq har kuni hisoblangan foiz stavkasining chegara darajasi 0,3% dan oshmasligi kerak. Shunday qilib,yillik maksimal miqdor 109,5% dan oshmasligi kerak (0,3x365).

Qo'shimcha "badallar"

Agar sizdan qo'shimcha to'lovlarni to'lash talab qilinsa, ehtiyot bo'lishingiz kerak. Masalan, ariza berish yoki limitni oshirish uchun. Bu noqonuniy, bunday to'lovni talab qilish firibgar mikromoliya tashkilotining belgilaridan biridir. Shuning uchun, menejer unga arizani ko'rib chiqish uchun to'lovni to'lash kerakligini aytganda, Otabek bekorga shubhalanmadi.

Mikromoliya tashkilotlari va lombardlarga quyidagicha taqiqlar qo'yilgan:

foizlarni hisoblash, komissiyalar va jarimalarni (jarima, turli xil penyalar) olish, jismoniy shaxsga mikrokredit berish to'g'risidagi shartnoma bo'yicha har yili kredit miqdorining yarmidan ko'pini tashkil etadigan boshqa javobgarlik choralarini qo'llash;
arizalarni ko'rib chiqish uchun to'lovlarni qabul qilish;
kredit hisoblariga xizmat ko'rsatish uchun to'lovlarni olish;
mikroqarzlar berish uchun to'lovlarni olish;
ularni muddatidan oldin to'laganlik uchun jarimalarni hisoblash

Boshqa shartlar

Agar boshqa kreditlar yoki mikrokreditlar bo'yicha qarzlar va umuman ularning miqdori mikrokredit berish bo'yicha ijobiy qaror uchun muhim emas deb aytishsa, ehtiyot bo'ling. O'zbekiston qonunchiligiga binoan mikromoliya tashkilotlariga ilgari olingan mikrokreditlar (mikroqarzlar) bo'yicha muddati o'tgan qarzlari bo'lgan fuqarolarga mikrokreditlar berish taqiqlanadi. Bundan tashqari, 2020 yildan boshlab, agar shaxsning kredit yuki 50% dan oshmasa, kreditlar va mikrokreditlar berish qoidasi amal qiladi. Ushbu ko'rsatkich mavjud kreditlar va berilgan kafolatlar bo'yicha o'rtacha oylik to'lovlarning o'rtacha oylik daromadga nisbati (so'nggi 12 oy ichida o'rtacha oylik ish haqi va boshqa daromadlar).

Otabekga omad kulib boqdi: u firibgarlarning qurboniga aylanmadi. Keyinchalik, shartnomani sinchkovlik bilan o'rganib chiqib, agar to'lov bir kun kechiksa ham, u mashinasiz qolishi mumkinligini tushundi. Hammasi yaxshi yakunlandi: rafiqasining qarindoshi unga bankdan mikrokredit olishni maslahat berdi, chunki Otabek yaxshi kredit tarixiga va ozgina qarz yukiga ega. Bu juda tez bo'ldi. Otabek mashinani tuzatdi va birinchi ish haqidan kreditni yopdi. Va agar shunga o'xshash vaziyat yana bir bor ro'y bersa, u faqat tasdiqlangan tashkilotlarga murojaat qilishga qaror qildi. Otabek uni aldashga uringan o'sha "mikromoliya tashkiloti" nomini tez orada televizorda eshitdi — reportajda firibgarlar haqida so'z yuritildi.

Xulosa: mikroqarz olish kerak bo'lsa, qanday qilib firibgarlar qo'liga tushib qolmaslik mumkin

Agar siz mikromoliya tashkilotiga yoki lombardga murojaat qilishga qaror qilsangiz, ularning litsenziyasini, shuningdek ularning Markaziy bank saytidagi reestrda mavjudligini tekshiring.
Imzolashdan oldin barcha hujjatlarni diqqat bilan ko'rib chiqing. U yerda barcha shartlar, shu jumladan mikroqarz miqdori, uni qaytarish muddati, foiz stavkasi, to'lovlar soni, hajmi, davri (muddati) ko'rsatilishi kerak.
Shartnomada moliyaviy tashkilot tafsilotlari to'g'ri ko'rsatilganligini va ular Markaziy bank saytidagi ma'lumotlarga mos kelishini tekshiring.
Agar sizga juda katta summa va'da qilinsa, ehtiyot bo'ling. Masalan, har qanday, hatto juda katta miqdordagi kafolatlangan mikrokredit va hatto boshqa kreditlar bo'yicha to'lanmagan kechikishlar mavjud bo'lsa ham, bu noqonuniy hisoblanadi.
Firibgarlikning yana bir aniq belgisi qonun hujjatlarida nazarda tutilmagan qo'shimcha to'lovlardir. Masalan, arizani ko'rib chiqish, kredit hisoblariga xizmat ko'rsatish va ularni berish uchun.
Shoshilmang. Agar kerak bo'lsa, huquq sohasini tushunadigan tanishlaringiz yoki qarindoshlaringizdan biri bilan maslahatlashing.
Menejerning xatti-harakatlariga e'tibor bering. Agar u sizni shoshiltirayotgan bo'lsa, savollarga aniq javob bermasa yoki sizni chalkashtirib yuboradigan tarzda javob bersa, bu hiyla-nayrang bo'lishi mumkin.

Tarkib