
Katta summani qanday qilib yig‘ish mumkin: pul sizga ishlashining 3 ta usuli
Pul yig‘ishni qanday qilib o'rganish kerakligini va moliyaviy maqsadga tezroq erishish uchun jamg'armalarni ko'paytirishning qanday qonuniy usullari borligini aytib beramiz
Ko'p odamlar, qancha pul ishlashlaridan qat'iy nazar, hammasini sarflashadi. Agar ularning daromadi oshsa, xarajatlari ham oshadi. Shu bilan birga, agar byudjetni tahlil qilsangiz, ko'plab xarajatlarni oldini olish mumkinligi ma'lum bo'ladi. Va to'g'ri yondashuv bilan nafaqat pulni tejashingiz, balki jamg'armalardan qo'shimcha daromad ham olishingiz mumkin. Sizga yashash sharoitlarini yaxshilash uchun zarur bo'lgan katta miqdordagi mablag' — shartli $10,000 ni yig‘ish uchun nima qilish kerakligini aytamiz. Xuddi shu maslahatlar daromadingiz va moliyaviy maqsadingizga qarab — $5,000, $1000 yoki undan ham kamroq — boshqa har qanday miqdor uchun ham ishlaydi.
Yangi xonadon yoki boshqa maqsad uchun pulni qanday qilib to'plash mumkin
Muhammad Toshkentda yashaydi va yangi ikki xonali xonadon uchun pul yig'ishni xohlaydi, chunki bir xonali uy oilasi uchun tor bo'lib qoldi. Qulaylik uchun narxlarni dollarda hisoblaymiz, chunki so'm kursi o'zgaradi.
2023 yilda ikkilamchi bozorda kvadrat metrning o'rtacha narxi 1143 dollarni tashkil etdi. Hisob-kitoblarga qulay bo‘lishi uchun biz uni 1140 dollargacha yaxlitlaymiz. Agar Muhammad o'zining 35 kv. m maydonga ega bir xonali uyini sotsa, u 39 900 dollar (1140 x 35) oladi. 50 kvadrat metr maydonga ega ikki xonali uy 57 000 dollar (1140 x 50) turadi. Shunga ko'ra, u 17 100 dollar yig‘ishi kerak.
Muhammad hisoblab chiqdi: agar u va rafiqasi daromadlarining yarmini tejashsa ham, bunga taxminan 10 yil ketadi. Biroq, ular besh yil ichida yangi xonadonga ko'chib o'tishni rejalashtirishgan. Bunday holda ipoteka kreditini olish mumkin — boshlang'ich to'lovni faqat uyni sotib qilish mumkin. Oylik to'lovni kamaytirish uchun Muhammad dastlabki to'lov miqdoriga yana 10 000 dollar yig'ishni maqsad qilgan. Biz unga yordam beramiz va buni qanday qilib to'g'ri bajarish kerakligini aytib beramiz.
Jamg'arma: birinchi qadam
Birinchi qadam — daromad va xarajatlarni tahlil qilish va har oy qancha mablag' ajratish mumkinligini aniqlash. Moliyaviy tahlilchilarning fikriga ko'ra, oila oylik daromadining 20-30 % ni jamg‘armaga yo'naltirish maqbuldir. Ammo bu qiymat shartli. Kamroq daromadda o'zingizni 10% bilan cheklashingiz mumkin, oylik baland bo'lsa — kattaroq qismi bilan. Va masalan, biron bir oyda qo'shimcha daromad manbai paydo bo'lsa, unda o‘sha pulni ham kelajakdagi xonadon hisobiga darhol ajratishni qoidaga aylantiring.
Oylik miqdorni aniqlash uchun bir necha oy davomida sarf-xarajatlar kundaligini yuritish, u yerda barcha xarajatlar va daromadlarni qayd etish foydalidir.
Oilaviy byudjetni to'g'ri shakllantirish va moliyaviy rejalashtirish
Pulni nimaga sarflayotganingizni va qaysi xarajatlar ortiqcha ekanligini tahlil qiling va qaysi biridan voz kechib bo'lmasligi, ammo qisqartirilishi mumkinligini aniqlang. Masalan:
- Ishda biznes-lanchdan voz keching — agar o'zingiz bilan ovqat olib kelsangiz, bu ancha arzonga tushadi.
- Ko‘chadan qahva sotib olishni to'xtating — termo krujka sotib olish, uyda qahva tayyorlash va o'zingiz bilan olib ketish ham katta pulni tejaydi.
- Sartaroshlik xizmatlari va boshqalarga ortiqcha pul sarflaysizmi, o'ylab ko'ring — siz sifat bir xil, ammo arzonrog'ini topishingiz mumkin. Masalan, kamroq reklama qilingan joyda.
- Aniq ro'yxat bilan do'konlarga, shu jumladan oziq-ovqat mahsulotlari olgani borishni va unga rioya qilishni odat qiling. Keraksiz narsalarni faqat katta chegirmada sotilayotgani uchun sotib olmang. Do'konlarda kutilmagan xaridlar qilib, eng ko‘p keraksiz xarajatlar qilib qo‘yasiz.
- Bozorlarda savdolashishdan tortinmang, u yerga kun oxiriga yaqin — sotuvchilar narxlarni pasaytirganda — borish ham foydali bo'lishi mumkin;
- Pulni tejash mumkin bo'lganda to'liq narxga biror narsa sotib olmang — masalan, chegirmalarni kuting.
Passiv daromad jamg'armalarni ko'paytirishga yordam beradi
Bu ish haqingiz va kundalik ish faoliyatingizga bog'liq bo'lmagan daromad. Ya'ni, bu ishlamasdan oladigan pul. Agar ishingizni yo'qotib qo'ysangiz, u xavfsizlik yostiqchasiga aylanishi mumkin. Bundan tashqari, jamg'armani oshirishning yaxshi usuli.
Oddiy passiv daromad variantlari
Eng oddiy variant — bu bank omonati bo'yicha hisoblangan foizlar. Passiv daromadning boshqa eng keng tarqalgan manbalari orasida:
- Keshbek — bank kartasi bilan to'lash uchun pulning bir qismini qaytarish.
- Qimmatli qog'ozlar — O'zbekistonda bu sotib olish mumkin bo'lgan mahalliy kompaniyalarning aksiyalari va obligatsiyalari. Ushbu qimmatli qog'ozlarga dividendlar yoki foizlar hisoblanadi — bu kompaniya foydasining qimmatli qog'ozlar egalari o'rtasida taqsimlangan qismi.
- Ijaraga beriladigan mulk;
- Turli xil soliq imtiyozlari, masalan, xususiy bolalar bog'chasida yoki maktabda bolani o'qitish uchun sarflangan mablag' uchun davlat tomonidan daromad solig'ini qaytarish.
- Keraksiz narsalarni sotish. Xonadonni tartibga solish ham passiv daromad manbai bo'lishi mumkin. Axir, eski narsalarni axlatga tashlash, berib yuborish yoki, masalan, ixtisoslashgan saytda internetda e'lon joylashtirish orqali sotish mumkin.
Investitsiyalar
To'plangan pul inflyatsiya tufayli o'z qiymatini yo'qotmasligi uchun uni foydali investitsiya qilish kerak. Investitsiyalar — bu foyda olish uchun pul tikish degani.
Eng keng tarqalgan va arzon investitsiya vositasi bank omonatini ochishdir. Omonatdan olingan foyda uning muddati va u ochiladigan boshqa shartlarga qarab farq qilishi mumkin. Masalan, “Kapitalbank”da Oltin Kuz 24%” omonatini 25 oy muddatga yillik 24% stavkada toʻldirish yoki yechib olishlarsiz ochishingiz mumkin. Yoki 36 oyga Maksimal kapital" omonatini. Birinchi 3 oyda stavka yiliga 25% ni tashkil qiladi, keyin esa asta-sekin 19% gacha kamayadi. Omonat to'ldirilishi mumkin va to'ldirgandan keyingi dastlabki 3 oy ichida o'sha paytdagi dastlabki depozitga nisbatan qo'llaniladigan stavka qo'llaniladi.
Shuningdek, jamg'armalarni qonuniy ravishda oshirishning boshqa usullari mavjud.
- Oltinga sarmoya kiritish — oltin quyma yoki tangalarni bankdan sotib olish, chunki oltin doimiy ravishda qimmatlashadi.
- Qimmatli qog'ozlar va obligatsiyalarga investitsiyalar — yaxshi daromad keltirishi mumkin, ammo bu yuqori xavfli sarmoyadir, chunki qimmatli qog'ozlar qimmatlashishi yoki arzonlashishi mumkin. Ularga to'g'ri sarmoya kiritish uchun qimmatli qog'ozlar bozorining xususiyatlarini yaxshi bilishingiz kerak.
- Ko'chmas mulk investitsiyalari — agar katta miqdorda sarmoya kiritishingiz kerak bo'lsa, mos keladi. O'zbekistonda ko'chmas mulk doimiy ravishda qimmatlashib borayotgan bo'lsa-da, albatta, narxi ko'tariladigan mos obyektni tanlash muhimdir.
Agar bir yildan ortiq pul yig‘ishingiz kerak bo‘lsa, nimani e'tiborga olish kerak
- Esingizda bo'lsin, tezda katta miqdordagi mablag'ni to'play olmaysiz. Sabr qiling. Bo‘shashmang. Dastlab, yig'ilgan pulni biror narsaga sarflashning katta istagi bo'ladi. Vaqt o'tishi bilan tejash odat tusiga kiradi, ammo uni rivojlantirish kerak — birinchi oylarda ayniqsa qiyin bo'ladi.
- Kamroq istaklarga ega bo'lish uchun bank ilovasida daromaddan (masalan, har bir ish haqidan) kerakli miqdorni omonat hisobiga o'tkazishni sozlashingiz mumkin.
- Dastlab juda qattiq tejash rejimini o'rnatmang. Agar hamma narsadan voz kechsangiz, bunday yashashning iloji yo'qligini tezda tushunasiz.
- Inflyatsiyani hisobga oling. U jamg'armalarni "yeb qo‘ymasligi" uchun pulni uyda taxmon orasida saqlamang, balki sarmoya kiriting. Hamma uchun mavjud bo'lgan eng oson usul bu bank omonatidir.
- Kutilmagan xarajatlarni hisobga oling — masalan, davolanish, mashinani ta'mirlash, ishlamay qolgan maishiy texnika o‘rniga boshqasini sotib olish va h.k. Jamg'armalarga tegmaslik uchun moliyaviy xavfsizlik yostig'ini shakllantirish foydalidir.
Katta summani yig‘ishga yordam beradigan asosiy tavsiyalar va xulosa
- Siz to'plamoqchi bo'lgan maqsad va miqdor to'g'risida qaror qabul qiling.
- Har oy qancha minimal miqdorni ajratishga tayyor ekanligingizni aniqlang.
- Oila byudjetini tahlil qiling va xarajatlarni optimallashtiring, ortiqcha xarajatlardan voz keching.
- Doimiy xarajatlarning har biriga cheklovlar qo'ying: mahsulotlar, kiyim-kechak, xizmat ko'rsatish sohasi va boshqalar.
- Har bir daromad manbasidan ma'lum foizni ajrating. Rejadan tashqari daromadlardan, masalan, bonuslardan, summaning katta qismini yoki hatto barchasini tejash mumkin.
- Qo'shimcha daromad yoki passiv daromad manbalarini toping. Naqd pul sarflashdan ko'ra bank kartasi bilan to'lash va keshbek olish (tovarlar va xizmatlar uchun to'lov, Toshkent jamoat transportida qatnash, uy-joy kommunal xizmatlari uchun to'lov (Uzumbankda mavjud) foydalidir.
- Jamg'armalarni ko'paytirish uchun investitsiya qiling. Eng oson variant — bankdagi omonat.
- Rejalashtirishda kutilmagan xarajatlarni hisobga oling, ayniqsa uzoq muddat haqida gap ketganda.
- Sabrli bo'ling. Dastlab, tejash va rejalashtirilgan byudjetdan chiqmaslik qiyin bo'ladi. Vaqt o'tishi bilan xarajatlarni rejalashtirishga odatlanib qolasiz va tejash osonroq bo'ladi.
Izoh qo‘shish