
Har qanday ish haqi bilan pul yig‘ish bo'yicha 20 ta layfxak
Ba'zan biz qo'llarimizdan pul qanday qilib oqib ketayotganini sezmaymiz. Ammo xarajatlarni nazorat qilish mumkin — nafaqat nazorat qilish, balki ularni kamaytirish ham. Maishiy layfxaklar, yoqimli keshbeklar va bank mahsulotlari haqida gaplashamiz — ular sizga ko'proq pul to'plash va saqlashga yordam beradi.
Maishiy layfxaklar
№ 1: «Avval o'zingga to'la» va «10 foiz»
Tejashning asosiy qoidalaridan biri bu har oyda daromadning 10 foizini, masalan, 3 million ish haqidan 300 ming so'mni tejashdir. Nima uchun aynan o'ndan biri? Bunday foiz shaxsiy budjet uchun og'riqsiz bo'ladi, deb ishoniladi, ammo o'zingizning xohishingizga ko'ra raqamni moslashtirishingiz mumkin.
Asosiysi — muntazam ravishda tejash. Va "Avval o'zingga to'la" qoidasidan foydalanish: ish haqi berilgandan so'ng darhol 10%ini jamg'armaga yuboring. Shunday qilib, siz qolgan summani ko'rishingiz va faqat uni ishlatishingiz mumkin.
№ 2: Har kuni 10 000 so'm
Agar bir vaqtning o'zida kattaroq summani ajratish noqulay bo'l0sa, uni qismlarga bo'lishga harakat qiling. Masalan, 10 ming so'mni chetga olib qo'ying — faqat har kuni. Bir oy ichida ular taxminan 300 ming so'mga, bir yilda 3,65 million so'mga, 5 yilda 18 million va 250 ming so'mga aylanadi.
Kun | Oy | Yarin yil | 1 yil | 5 yil |
5 000 UZS | ~150 000 UZS | ~900 000 UZS | ~1 825 000 UZS | ~9 125 000 UZS |
10 000 UZS | ~300 000 UZS | ~1 800 000 UZS | ~3 650 000 UZS | ~18 250 000 UZS |
15 000 UZS | ~450 000 UZS | ~2 700 000 UZS | ~5 475 000 UZS | ~27 375 000 UZS |
20 000 UZS | ~600 000 UZS | ~3 600 000 UZS | ~7 300 000 UZS | ~36 500 000 UZS |
Kichik kunlik jamg'armalar vaqt o'tishi bilan munosib summaga aylanadi. Agar siz darhol bank mahsulotlari yordamida sotib olsangiz, ular yanada kattaroq bo'ladi.
№ 3: moliyaviy chellenjlar
Agar shunchaki pul yig'ishga motivatsiya va qiziqish yetarli bo'lmasa — o'zimizga qarshi chiqamiz va hissiyotlarni yoqamiz. Keng tarqalgan chellenjlardan biri "365 kun" deb nomlanadi. Mohiyati oddiy: jamg'armaga yilning kun raqamiga mos keladigan summani yuborish. Birinchi kun —100 so'm, ikkinchi kun — 200 so'm, o'ninchi kun — 1000 so'm, yuzinchi kun —10 000 so'm va hokazo. Bir yilda 6 679 500 so'm mablag' to'plash mumkin bo'ladi.
№ 4: «dumchalar»
Bank kartasidan faol foydalanadigan va to'ldirish imkoniyati bilan omonat ochganlar uchun variant. Har kuni kechqurun bank ilovasini oching va hisobingizda to'liq raqam qolishi uchun summaning "dumchalarini" omonatga o'tkazing. Masalan, bugungi kunda kartangizda 3 312 560 so'm bor — o'zingizga qanchalik qulay bo'lishiga qarab 560, 2560 yoki 12 560 so'mni jamg'arma hisob raqamingizga o'tkazasiz.
№ 5: yomon odatlar
Siz aniq eshitgan maslahat: chekish bilan xayrlashish va har kuni bir quti sigaret sotib olish o'rniga 15 ming so'mni tejash sog'liq uchun ham, budjet uchun ham foydalidir. Agar siz darhol yomon odatdan butunlay voz kechishga tayyor bo'lmasangiz, kamroq sigaret sotib oling — shuningdek, tejab qolganingizni jamg'armaga aylantiring. Maslahat nafaqat chekish bilan bog'liq: masalan, buni shirinliklar, gazlangan shirin suv va boshqalar bilan ham bajarish mumkin.
№ 6: doimiy xarajatlarni qayta ko'rib chiqish
Sog'liqqa zarar yetkazadigan odatlarning yo'qligi juda yaxshi. Ammo bu holda siz hayot sifatini yomonlashtirmasdan nimada tejashingiz mumkinligini topishingiz mumkin. Kafeda tez-tez qahva sotib olasizmi? Qahva mashinasini sotib olish haqida diqqat bilan o'ylab ko'ring (Uzum Market'da yoqimli chegirma variantlari mavjud), uyda o'zingiz bilan olib ketish uchun ichimlik tayyorlang va tejang. Tez-tez taksidan foydalanishga odatlanganmisiz? Bunday sayohatni yoqimli velosiped safari bilan almashtiring.
№ 7: chegirmalardan tejash
Do'konda odatiy bo'lgan narsani sotib oldingizmi, bugun mahsulot arzonroq narxdami? Yakuniy chekda aksiyalar yoki chegirmalar uchun qancha pul tejashga muvaffaq bo'lganingizni ko'rib chiqing va bu miqdorni jamg'aring.
№ 8: impulsli xaridlar
Barcha odatiy xarajatlarni qisqartirish, garchi asta-sekin bo'lsa ham — bu keskin qaror. Ammo impulsiv xarajatlar bilan ishlash zarur. Rejadan tashqari nimani va nima uchun sotib olishingizni baholang — "5 tasi 4 taning narxida" aksiyasi, kayfiyat yoki boshqa sabablarga ko'ra — va bunday xarajatlarni qanday kamaytirish yoki to'xtatish mumkinligi haqida o'ylab ko'ring. Ba'zi yechimlar:
- xarid ro'yxatlarini tuzing va ularga rioya qiling;
- o'zingiz yoqtirgan mahsulotni sotib olish to'g'risidagi qarorni bir haftaga qoldiring — ehtimol sotib olish istagi yoqoladi;
- agar bu kundalik, kichik xarid bo'lmasa, yaqinlaringiz bilan maslahatlashing — shunday qilib mahsulotning qiymatini qo'shimcha ravishda tahlil qilishingiz mumkin;
- agar bir necha kundan keyin xarid haqiqatan ham impulsiv bo'lganini tushunsangiz, mahsulotni qaytarishdan uyalmang.
№ 9: keraksiz narsalardan voz kechish
Impulsiv xaridlar mavzusini davom ettiramiz. Agar qaytarib berishga ulgirmagan bo'lsangiz, onlayn e'lonlar taxtalari yechim bo'lishi mumkin. Xuddi shu qoida sizga kerak bo'lmagan yaxshi holatdagi narsalar uchun ham amal qiladi. Ularni foydasi bo'lganlarga soting va daromad bilan jamg'armalaringizni to'ldiring. BU holatda asosiy narsa — bank kartasi ma'lumotlarini himoya qilish va narsalaringizni sotayotib firibgarlarning hiyla-nayranglariga ishonib qolmaslik.
№ 10: kutilmagan daromadni yig'ish
Kutilmagan mukofot pulini oldingizmi? Yoki vaqtinchalik yarim kunlik ish qilib, to'lovni oldingizmi? Qo'shimcha pulni yo'q deb tasavvur qiling. Ularni jamg'aring va faqat doimiy ish haqingizni sarflang.
№ 11: motivatsiyalaydigan aqchadonni sotib oling (yaxshisi yasash)
Bu yog'och aqchadon bo'lib, u sizga qancha va qachon tejash kerakligini, qanday summaga harakat qilayotganingizni aytib turadi, rivojlanishni kuzatishga imkon beradi va eng muhimi — orzu uchun pul tejashga undaydi.
U oddiy quti shaklida bo'lib, unda raqamlari chizilgan yacheykalar mavjud. Ularning har biriga kichik summa yoziladi, bu sizni asta-sekin katta maqsadga yaqinlashtiradi. Aqchadonga har uch kunda/ haftada/ har ikki haftada bir marta pul soling — xohlaganingizcha, lekin muntazam ravishda — jadvalda kiritilgan summani o'chirib tashlang. Agar jamg'arma maqsadi aqchadonda yozilgan bo'lsa — masalan, mashina uchun yoki Umraga — bu qo'shimcha ravishda ilhomlantiradi.
Ilg'or va amaliy variant — bunday aqchadon sxemasi bo'yicha pulni tejash, lekin uni naqd pul bilan qutiga emas, balki muddatli omonatga qo'yish. Yoki oyiga bir marta ularni olib, foizlar hisobiga bank hisob raqamiga yuborish. Shunday qilib, pul inflyatsiyadan himoya qilinadi va o'zi uchun ishlaydi — bu haqda keyingi punktlarda ma'lumot beramiz. Kuzatuv jadvalini esa chop etib uyda osib qo'yish mumkin.
Bank mahsulotlari
№ 12: muddatli omonat ochish
Har oy pulni tejash va olib kelishga yordam beradigan yechim — bu omonat bo'yicha foizlar. Ko'p afzalliklar mavjud: to'g'ridan-to'g'ri uydan omonat ochishingiz mumkin (ya'ni muddatli omonat), o'rtacha daromad yiliga 20-25% gacha, minimal miqdor — 100-500 ming so'mdan boshlanadi, muddatlar — 1 oydan bir necha yilgacha. Foizlardan olinadigan daromad o'sishi uchun ko'plab omonatlarni to'ldirish mumkin, agar pul kerak bo'lsa, ba'zilari muddatidan oldin yopilishi mumkin. Asosiysi, shartlarni diqqat bilan o'qib chiqish va o'zingizga mos keladiganini tanlash.
Qisqa va soddalashtirilgan misol - "oylik foizlar" omonati bilan. Minimal summa — 1 mln so'm, muddati — 25 oy, Visa kartasiga foizlar o'tkazilganda daromad — yiliga 22%. Ikki yil va 1 oydan so'ng, omonat dastlabki summaning deyarli yarmini tashkil qiladi.
Banklarning saytlarida odatda onlayn kalkulyator yordamida omonat qancha daromad keltirishini ko'rishingiz mumkin. Rasm: kapital24.uz/ru/deposit/protsenty-ezhemesyachno sahifasidan skrinshot
Shuningdek omonatlar tejash uchun ko'zga tashlanmas afzallikga ega: siz pulni omonatga qo'yasiz va belgilangan vaqt davomida ular haqida unutasiz. Mablag'lar bankda ishonchli saqlanadi (va ko'paytiriladi) — va sizda ularni sarflash istagi paydo bo'lmaydi.
№13: qoldiq summaga foizlar bilan kartani ochish
Bank omonatiga alternativa — uning ijobiy va salbiy tomonlari ham bor. Avvalgi punktga nisbatan kamligi — yillik 20-25% o'rniga taxminan 10% yoki undan kam daromad. Afzallik shundaki, mablag' har doim qo'l ostingizda, ularni bemalol yechib olishingiz va foydalanishingiz mumkin. Ro'yxatimizdagi 11 va 12-sonli yechimlarni birlashtirish mumkin, ammo ikkala holatda ham banklarning shartlarini diqqat bilan o'qib chiqish muhimdir.
№14: keshbek bilan uy-joy kommunal xizmat to'lovlarini to'lash
Bankingizning mobil ilovasi orqali kommunal to'lovlarni amalga oshirish ikki sababga ko'ra qulaydir. Birinchisi — tez: bir necha marta bosasiz va to'lovlar to'lanadi. Ikkinchisi — keshbek: masalan, UzumBank foydalanuvchilari gaz, elektr energiyasi, suv, chiqindi yig'ish uchun to'lovlarni 1 %ni qaytarib olishlari mumkin.
№15: keshbek bilan mobil aloqa va Internet uchun to'lovlarni to'lash
Hammasi, bank mahsulotlaridan foydalanish haqidagi punktda ko'rsatilgani kabi: oylik to'lovlarni foyda bilan va tezkor to'lash. Bunday xarajatlardan qochib bo'lmaydi — lekin siz ularni biroz kamaytirishingiz mumkin. UzumBank foydalanuvchilariga uyali aloqa operatori va provayderiga qarab uyali aloqa xizmati uchun to'lov qilinganda 2% gacha, Internet uchun to'lovni amalga oshirganda esa 1% gacha keshbek qaytariladi.
№16: yo'l haqi uchun keshbek olish
UzumBank foydalanuvchilari uchun mavjud bo'lgan eng katta keshbeklardan biri — ATTO Pay orqali jamoat transportida yo'l haqini to'lashda 20%.
Davlat yoki do'konlardan keshbek va chegirmalar
№17: Soliq orqali keshbek olish
2022 yilda O'zbekistonda qaror kuchga kirdi, unga ko'ra respublika Davlat soliq qo'mitasidan xaridlar qiymatining 1 foizini keshbek shaklida qaytarib olish mumkin. Buning uchun Soliq dasturini yuklab olish, avtorizatsiyadan o'tish va QR kodini, fiskal belgini va kodlar bilan tovarlar ro'yxatini o'z ichiga olgan cheklarni ro'yxatdan o'tkazish kerak.
№18: sevimli do'konlarning ilovalarini o'rnatish
Agar siz ma'lum bir do'konda doimiy xaridor bo'lsangiz, ularning takliflarini ko'rib chiqing va oziq-ovqat, uy-ro'zg'or buyumlarini tez-tez sotib oladigan joyingizda keshbekdan foydalaning.
Brendlar o'rtacha 1-3% keshbekni taklif qilishadi. Bu avvalgi misolda bo'lgani kabi kartangizga qaytadigan haqiqiy pul emas, balki bonus ballari. Ammo bu ham foydali, chunki bonuslar ularni to'plagan do'konda keyingi xaridlarni arzonroq qilishadi.
№19: O'zbekiston bo'ylab keshbek bilan sayohat qilish
Hukumatning yana bir dasturi, buning uchun keshbek Soliq orqali hisoblanadi. U 2022-yil sentabr oyidan beri ishlamoqda va mamlakat ichidagi sayohatlar uchun xarajatlarning bir qismini qaytarishni taklif qilmoqda. Samolyot, avtobus yoki poezd chiptalarini sotib olganlik, mehmonxonalarni band qilganlik uchun — 15% keshbek, teatr, muzey, galereya yoki sirkga chiptalarni xarid qilganlik uchun — 50% to'lanadi.
№20: jarimalarni chegirma bilan to'lash
2023 yil 1 maydan boshlab O'zbekistonda ma'muriy huquqbuzarliklar to'g'risidagi qonun o'zgardi: agar siz ular uchun olingan jarimani tezda to'lasangiz, uning miqdori chegirma bilan kamayadi. Qaror qabul qilinganidan keyin 15 kun ichida to'lovni amalga oshirganlar uchun — 50% chegirma, 30 kun ichida to'lov qilganlar uchun — 30%.
Quyidagi holatlarda qoida ishlamaydi: agar transport vositasini mast holda boshqarganlik uchun jarimaga tortilgan bo'lsa; bir yil ichida bir xil huquqbuzarlik takrorlangan bo'lsa; jarima apellyatsiya qilingan taqdirda.
Bir oy ichida qancha pul to'plashingiz mumkin: taxminiy hisob-kitoblar
Xarajatlar | Summa | Daromad qayerdan? | Qancha to'planadi? |
Bank omonati | 2 000 000 UZS | Omonat bo'yicha yillik 22% | 36 164 UZS |
uy-joy kommunal xizmati* | 150 000 UZS | 0,3% gacha keshbek | 450 UZS |
Internet | 220 000 UZS | 1% gacha keshbek ** | 2 200 UZS |
Uyali aloqa | 45 000 UZS | keshbek 2%** | 900 UZS |
ATTO orqali yo'l haqi | 160 000 UZS | keshbek 20% | 32 000 UZS |
Maishiy xarajatlar | 1 200 000 UZS | 1% Soliq orqali keshbek | 12 000 UZS |
Jami oyiga | 83 714 UZS |
* soddalashtirilgan hisob-kitob: kommunal to'lovlar uchun keshbek beriladigan qismi va minimal keshbek miqdori ko'rsatilgan
**toifadagi maksimal keshbek asosidagi hisob-kitob
Yuqoridagi jadvalda naqd pul va omonatlardan foydalanishda faqat taxminiy tejash ko'rsatilgan. Maishiy layfxaklardan foydalanib, siz ko'proq pul to'plashingiz mumkin. Asosiysi, yostiq ostida pul saqlamang - bunday qaror ishonchsiz, mablag'lar inflyatsiyadan qadrsizlanadi qilinadi. Buning o'rniga, mablag'laringiz siz uchun pul ishlashi uchun bank mahsulotlaridan foydalaning.
Izoh qo‘shish